სურსათზე ფასების ცვლილებები 2015-2025 წლებში: რა გავლენას ახდენს გლობალური ეკონომიკა პროდუქტების ღირებულებაზე?
ბოლო წლებში სასურსათო პროდუქტების ფასები მსოფლიოში მნიშვნელოვან ცვლადობას განიცდის. ეკონომისტებისა და საერთაშორისო ორგანიზაციების თქმით, ეს პროცესი უკვე აღარ განიხილება როგორც დროებითი რყევა — პირიქით, ის გლობალური სტრუქტურული ცვლილებების შედეგია.
ფასების ზრდის მიზეზები: რატომ ძვირდება საკვები?
სურსათზე ფასების მატება მრავალფაქტორული მოვლენაა.
განსაკუთრებული გავლენა იქონია შემდეგმა გარემოებებმა:
-
კლიმატური ცვლილებები – მოსავლიანობაზე პირდაპირი ზეგავლენა
-
გლობალური მიწოდების ჯაჭვების შეფერხება – განსაკუთრებით პანდემიისა და ომის ფონზე
-
ენერგომატარებლების გაძვირება – გაზრდილი წარმოების ხარჯები
-
გეოპოლიტიკური კონფლიქტები – სავაჭრო მარშრუტების დარღვევა
-
გლობალური ეკონომიკური არასტაბილურობა – გავლენა მოთხოვნა-მიწოდების ბალანსზე
რომელი პროდუქტებია გაძვირებული ყველაზე მეტად?
გაეროს სურსათისა და სოფლის მეურნეობის ორგანიზაციის (FAO) მიხედვით, 2015-დან 2025 წლამდე პერიოდში ყველაზე მკვეთრი ფასობრივი ზრდა მცენარეულ ზეთებზე და ცილოვან პროდუქტებზე დაფიქსირდა.
📊 ძირითადი მონაცემები:
-
მცენარეული ზეთი – დაახლოებით 70%-ით გაძვირდა
-
რძის პროდუქტები – ფასმა დაახლოებით 55%-ით მოიმატა
-
ხორცი – ზრდა შეადგენს 30%
-
მარცვლეული – საშუალოდ 10%-ით გაძვირდა
-
შაქარი – ზრდა შედარებით ზომიერია და 5%-ის ფარგლებშია
რა ხდება 2025 წელს: ფასების სტაბილიზაცია თუ ახალი ტალღა?
FAO-ს საქართველოს ოფისის წარმომადგენელი, ჯუბა მარუაშვილი განმარტავს, რომ მიმდინარე წელს შეინიშნება მნიშვნელოვანი ტენდენცია — მარცვლეულზე ფასების კლების მყარად ჩამოყალიბებული პროცესი.
მისი თქმით, ეს განპირობებულია:
-
მაღალი მოსავლიანობით ევროპის ქვეყნებსა და რუსეთში
-
დაბალი მოთხოვნით აზიისა და აფრიკის რეგიონებში
მარუაშვილი ამბობს:
„მარცვლეულზე ფასების შემცირება პოზიტიური ინდიკატორია, თუმცა ცალკეული კატეგორიები, როგორიცაა ხორცი, შაქარი და განსაკუთრებით პალმის ზეთი, კვლავ ზრდის ტრენდზეა.“
გლობალური მიწოდების ჯაჭვის გავლენა ფასებზე
ექსპერტის განმარტებით, კოვიდ-პანდემიამ და უკრაინის ომმა სერიოზულად შეცვალა საერთაშორისო ვაჭრობის სტრუქტურა.
შედეგად, დაირღვა მიწოდების ჯაჭვი და მნიშვნელოვნად იმოქმედა საკვები პროდუქტების ღირებულებაზე.
თუმცა, 2022 წლის შემდეგ:
-
ფასებმა დაიწყო დაბალანსება,
-
გაიზარდა საწარმოო მარაგები,
-
და შემუშავდა ახალი სავაჭრო მექანიზმები.
პროგნოზი 2025 წლისთვის: განახლებული მონაცემები FAO-სგან
FAO-ს მონაცემებით, მიმდინარე წელს:
-
მარცვლეულზე ფასები კლებას განაგრძობს,
-
სიმინდი გამონაკლისია – ფასის შენარჩუნება ან მცირე ზრდა მოსალოდნელია
-
ხორცზე, მცენარეულ ზეთზე და შაქარზე კი ზრდის ტენდენცია ფიქსირდება
🔮 FAO პროგნოზი 2025 წლისთვის:
მოსალოდნელია 3 მილიარდ ტონაზე მეტი გლობალური მარაგის შექმნა, რაც შეიძლება იქცეს სტაბილურობის გარანტად.
თუმცა, ორგანიზაცია აფრთხილებს:
თუ კლიმატური კატასტროფები ან გეოპოლიტიკური დაძაბულობა კვლავ განვითარდება, სურსათზე ფასის ზრდა კვლავ აქტუალური გახდება.
„ჯერ პანდემიამ და შემდეგ ომმა უკრაინაში თავიდან ბოლომდე დაარღვია მთელი მიწოდების ჯაჭვი და ის სავაჭრო შეთანხმებები, რომლებიც სახელმწიფოებს შორის გლობალურად არსებობდა. შესაბამისად ამან გამოიწვია არასტაბილურობა და ფასების მატება ყველა პროდუქტზე, თუმცა 2022 წლის შემდეგ ნელ-ნელა ფასებმა დაიწყო დაბალანსება.
2025 წლის მონაცემებს თუ ავიღებთ, განსაკუთრებით ბოლო 3 თვის მონაცემებზე დაყრდნობით, ვხედავთ, რომ ის საშუალო ქულა რომელიც დადგინდა, უცვლელია. კლების ტენდენცია გრძელდება მარცვლეულის თითქმის ყველა კატეგორიაზე გარდა სიმინდისა. ეს საშუალო ინდექსი წინა წელთან შედარებით მაინც მაღალია იმიტომ, რომ ის დააბალანსა ხორცზე, მცენარეულ ზეთზე და შაქარზე ფასების ზრდამ.
უნდა აღვნიშნოთ ის, რომ ზაფხულის პერიოდში მარცვლეულზე მიმდინარეობდა უწყვეტად კლება, რაც გამოწვეული იყო ჭარბ მოსავლიანობით ევროკავშირსა და რუსეთში და ასევე დაბალი მოთხოვნით აზიის და აფრიკის მხრიდან. ხოლო ხორცზე, შაქარზე და ზეთზე, განსაკუთრებით პალმის ზეთზე მოთხოვნა იზრდება და ამან შეამცირა ის კლების ტენდენცია, რაც ბოლო პერიოდში იყო.
მარცვლეული სტრატეგიული პროდუქტია და შესაბამისად ამიტომ ვამახვილებთ ამაზე ყურადღებას. მსოფლიოს მასშტაბით როცა პროგნოზებზე ვსაუბრობთ, 2025 წელს ფაოს აქვს გაკეთებული რეკორდული მაჩვენებლის პროგნოზირება, 3 მლრდ ტონა მარაგის შექმნას ვვარაუდობთ. თუ ეს ტენდენცია შენარჩუნებული იქნება და ადგილი არ ექნება კლიმატურ ცვლილებას ან პოლიტიკურ მოვლენებს, მაშინ ფასის ზრდას არ ველით,“ – განაცხადა „საქმიანი დილის“ ეთერში მარუაშვილმა.
დასკვნა: როგორ მოვემზადოთ ცვლილებებისთვის?
-
მარცვლეული რჩება სტრატეგიულ პროდუქტად,
-
ფასების კლების მიუხედავად, უნდა გავითვალისწინოთ შეიძლება მოხდეს უეცარი მერყეობა
-
სხვა კატეგორიებში, განსაკუთრებით ცხიმებზე და ცილოვან პროდუქტებზე, მომხმარებლებს, სავარაუდოდ, მოუწევთ მაღალი ფასების გადახდა მინიმუმ რამდენიმე თვე მაინც
iPhone: https://apps.apple.com/fr/app/sheni/id6746877342?l=en-GB
Telegram არხი: https://t.me/SheniEkimi
