ყავა – მეცხოველეობაში თხა ყველაზე მოუსვენარ, მოუთვინიერებელ და ყველაფრის მკვნეტელ ცხოველად ითვლება. სწორედ მისმა ბუნებამ განაპირობა ისეთი ძვირფასი კულტურის აღმოჩენა, როგორიც ყავის ხე გახლავთ
მეცხოველეობაში თხა ყველაზე მოუსვენარ, მოუთვინიერებელ და ყველაფრის მკვნეტელ ცხოველად ითვლება. სწორედ მისმა ბუნებამ განაპირობა ისეთი ძვირფასი კულტურის აღმოჩენა, როგორიც ყავის ხე გახლავთ. ეს კი ძალიან უბრალოდ მოხდა – შორეულ ეთიოპიაში თხებმა ნეკერის კვნეტის დროს ხის ძირში მობნეულ მარცვლებს გემო გაუსინჯეს.
გაუსინჯეს და… საძოვარზევე შეეტყოთ მოუსვენრობა, შინ მირეკილებს კი მთელი ღამე თვალი არ მოუხუჭავთ. რა თქმა უნდა, არც მათ პატრონებს ეძინათ მთელ ღამეს. როცა მარცვლებს მათაც გაუსინჯეს გემო და მხნეობა იგრძნეს, მიხვდნენ, რომ მათმა `აღსაზრდელებმა~ რაღაც დიდი აღმოჩენა გააკეთეს. დრო გავიდა და ყავის მარცვლები ეთიოპიის ტყეებიდან მსოფლიოს ყველა ქვეყანაში გაიტანეს და მოაშენეს კიდეც, სადაც საამისო პირობები არსებობდა. განსაკუთრებით ფართო გავრცელება პოვა ყავამ ბრაზილიაში; აქ მსოფლიოში არსებული ყავის პლანტაციების 50%-ია გაშენებული. შედარებით ნაკლებია სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიასა და აფრიკაში.
გარდა იმისა, რომ ყავა გემრიელი სასმელია, იგი მასტიმულირებელი და თავის ტკივილის გამაყუჩებელი საშუალებაცაა. ეფექტიანია აგრეთვე მოწამვლის შემთხვევაში, როგორც პირველადი დახმარების საშუალება ექიმის მოსვლამდე.
ბუნებაში ყავა მარადმწვანე ბუჩქების ან 8-10მ სიმაღლის ხეების სახით გვხვდება.
ენდროსებრთა ოჯახის გვარი (კოფეა) 50 სახეობით არის წარმოდგენილი, რომელთაგან 4-5 სახეობაა კულტივირებული. ყველაზე უფრო გავრცელებული ჯიშია `არაბიკა~, ანუ არაბული.
ყავის ულამაზესი მცენარე შესანიშნავად გრძნობს თავს ორანჟერეისა და ოთახის პირობებში. მრავლდება ახალმოკრეფილი მარცვლებით. ითესება ყუთებში, აღმოცენებისათვის საჭირო ტემპერატურაა 20º. ნიადაგის შემცველობა ასეთია: კორდის მიწა – 1 წილი, ნეშომპალა – 0,5 წილი და მდინარის ქვიშა – 1 წილი.
ორანჟერეისა და ოთახის პირობებში ყვავილობს თეთრი, სურნელოვანი ყვავილებით. ნაყოფი მუქი წითელი ფერისაა, სფეროსებრი ან ოვალური ფორმის.
ქართული ვაზის ძირითადი ჯიშები გავრცელების მიხედვით
წყარო: ნიკოლოზ იოსებიძე, ყველაფერი საოჯახო მეურნეობის შესახებ (გამომცემლობა პალიტრა L)
მასალის გამოყენების პირობები
