ყანის ჭლექი

ერთწლოვანი, 1 მ-მდე სიგრძის ხვიარა მცენარეა მატიტელასებრთა ოჯახიდან. ყუნწიანი ფოთლები კვერცხისებრ-სამკუთხა, გულისებრი ან ისრისებრი ფუძით. ყვავილები ფოთლების იღლიებშია განლაგებული. ნაყოფი სამკუთხა შავი კაკლუჭაა.

ყვავილობს მთელი ზაფხულის განმავლობაში, სიცივის დაწყებამდე. გვხვდება ყველგან და ზიანს აყენებს უამრავ მცენარეს, რაც მისი სახელითაც მტკიცდება. განსაკუთრებით საშიშია მარ­ც­ვ­ლოვანთა ყანებისთ­ვის. გარდა იმისა, რომ მათ წყლისა და საკვების მარაგს ართმევს, მცე­ნარეს ეხვევა და ყანის ჩაწოლას უწ­ყობს ხელს, რაც მკას ართულებს და დიდ დანაკარგებს იწვევს.
სარეველა მრავ­ლ­დება მხოლოდ თე­სლით, რომელიც ადრე გაზაფხულზე ნიადაგის ზედა ფენაში ღივდება.
ბრძოლის ღონის­ძიებანი: წინასწარი დაფა­რ­ცხვის შემდეგ საჭიროა საშემოდგომო ღრმა მოხვნა და აღმონაცენების განადგურება კულ­­ტი­­­ვატორის სა­შუ­ა­ლე­ბით. აუცილე­ბელია სათოხნი კულ­ტუ­რების სისტე­მა­­ტური კულტივაცია. სა­­რე­ველას გასანადგურებლად გამოიყენება ჰე­რ­­ბი­ციდები: მარცვლოვნების ნათესებისთვის 2M–4XП, 2,4–D, 2M–4X და დიამეტ-D; სიმინდისთვის – ატრაზინი, სიმაზინი, ეპტამი; სტაფილოსთვის – პრომეტრინი; კომბოსტოსა და ხახვისთვის – რამროდი.

სარეველად ითვლება ყოველი მცენარე, რომელიც დამუშავებულ მიწაზე მამულის პატ­რონის სურვილის გარეშე ხარობს და, როგორც წესი, დიდ ზიანს აყენებს მეურნეობას და მნიშვნელოვ­ნად ამცირებს მოსავალს

წყარო: ნიკოლოზ იოსებიძე, ყველაფერი საოჯახო მეურნეობის შესახებ (გამომცემლობა პალიტრა L)

– რით გავაშენოთ ქარსაფარი ზოლი ?

– შეგიძლიათ დარგოთ კედარი. კედრის თესლის შეძენა შეიძლება ქალაქის გამწვა­ნების სა­ნერგეში, თუ ასეთი კიდევ არსებობს, შეიძლება ამის შესახებ უფრო დამაჯერე­ბელი პასუხი გაგცენ მემამულეთა კავშირის თანამშრომლებმა. თუ თქვენი მიწის ნაკვეთი ურ­წყავია და ღმერთის იმედზე ხართ, ასეთ ადგილზე კვიპაროსების გა­შენება ჯობს. თუ თქვენი მიწის ნაკვეთი სარ­წყა­ვია, მაშინ ქარსაფრის გაშენება უფულოდაც შე­იძ­ლება. მო­ჭერით ტირიფის სწორი, 1-1,5 მ-იანი ტოტები, დარგეთ ერთმანეთისგან 3 მ-ის დაცი­ლებით და შუაში ჩარგეთ ქაცვი. ტირიფი ყველა მდინარის ნაპირზე იზრდება, ქაცვი – მდინარე ივრის სანაპიროზე. თქვენ ერთდროულად ქარსაფარიც გექნებათ, შეუვალი ღობეც და ქაცვის უძვირფასესი ნაყოფიც. თუ ქაცვის მოსათხრელად შორს წასვლა დაგეზაროთ, მაშინ ტირიფებს შორის მაყვალი დარგეთ; არც ეს გახლავთ ურიგო ღობე, ხოლო მაყვლის ნაყოფი რომ საუკეთესოა, ეს გეცოდინებათ.
– გვაქვს ნაკვეთი წითელმიწა ნიადაგით, ანუ „აყალო მიწა“; რა სასუქი გამოვიყენოთ, რომ იგი უხვმოსავლიანი გახდეს, სად შეიძლება სასუქის შეძენა?
– ის, რასაც თქვენ „წითელმიწას“ უწოდებთ, რა თქმა უნდა, არასწორია, რადგან „წითელმიწა“ მხოლოდ დასავლეთ საქართველოსთვის არის დამახასიათებელი, ხოლო „აყა­ლო“ იგივეა, რაც თიხა. ასეა თუ ისე, ასეთი ნიადაგი აუცილებლად მცირემოსავლიანი იქნება, მაგრამ ნუ შეშფოთდებით.
ნებისმიერ ნიადაგს 3 წელიწადში ერთხელ სჭირდება განოყიერება, თქვენი ნიადაგის ტიპს – მით უმეტეს. ერთადერთი სასუქი, რომელსაც მე გირჩევთ, გახლავთ ორგანული, ანუ ნაკე­ლი. კარგია ტორფი და კომპოსტი, რომელიც ყვე­ლაზე უფრო ხელმისაწვდომია. რაც შეეხება ნაკელის შეძენას, მისი შოვნა შეიძლება, ხოლო ტორფი ხშირად აქვს მემამულეთა კავშირს.

გააგრძელეთ კითხვა

– არც ისე დიდი ხნის წინ სახლში გაჩნდა ე.წ. ხის ჩრჩილი. ნასვრეტები შევამჩნიე როგორც პარკეტზე, ასევე ხის კედლებსა და თაროებზე. გვირჩიეთ, როგორ მოვიშოროთ.
– მართლაც მერქნის დაუძინებელი მტერია ხოჭო, რომელსაც რკილი ჰქვია. არსებობს ბინის რკილი, რომელიც აზიანებს ხის კედლებსა და იატაკს; ავეჯის რკილი – აზიანებს ავეჯს, ხის ჩარჩოებს, იატაკს; ხორბლის რკილი – აზიანებს ხორბლის ნაწარმს, წიგნებს და სხვ. ეს მცირე ზომის ხოჭო, რომლის სიგრძე 2-დან 8 მმ-მდეა, პირდაპირ მტრად მოგვევლინა, რადგან მისი მოსპობა საკმაოდ შრომატევადია და ხშირად უშედეგოც. არადა, არსებობს მრავალი საშუალება მის მოსაშორებლად: ვაზელინის ზეთი; 3 წილი სკიპიდარისა და 1 წილი ნავთის ნარევი; შეიძლება აგრეთვე ბენზინში გახსნილი ნაფტალინის გამოყენებაც. ამ საშუალებებით შეიძლება დაზიანებული ადგილების გაწმენდაც და ხოჭოსგან დახრულ ნასვრეტებში მათი შესხურება შპრი­ცით, რის შემდეგაც უნდა ამოილესოს უნივერსა­ლური ან ჩვეულებრივი ფანჯრის მინის საგოზავით, პარაფინით, ცვილით. 2-3 კვირის შემდეგ ასეთი პროცედურა გაიმეორეთ, ერთი თვის შემდეგ შეამოწმეთ ხოლმე რეგულარულად, ხომ არ გაჩნდა ახალი ნასვრეტები.

გახსოვდეთ

რკილის წინააღმდეგ ბრძოლის სა­უ­კეთესო საშუალებაა პროფილაქტიკური ღონისძიებები: პირველ რიგში, ხშირად გაანიავეთ ბინა, ასევე ხშირად გაწმინდეთ ავეჯი, იატაკი, ხის ჩარჩოები სკიპიდარის შემცველი მასტიკით.
საუკეთესო საშუალება, რომლითაც შე­გიძლიათ დაამუშაოთ რკილისგან დაზი­ანებული მერქანი, გახლავთ ვაზელინის ზეთი, მით უმეტეს, არც სპეციფიკური სუნი აქვს და არც ცეცხლსაშიშია.

გააგრძელეთ კითხვა

– როგორ მზადდება კომპოსტი?

– კომპოსტში შესაძლოა შედიოდეს: გაფუჭე­ბული საკვები პროდუქტები, სამზარე­ულოს ნარ­ჩენები, ნახერხი, ტყის საფენი, დამპალი ჩა­ლა, ჩა­მოცვენილი ფოთლები, დაქუცმაცებული სა­რე­ველა მცენარეები, ოღონდ უთესლოდ აღებული. ერთი სიტყვით, ყველაფერი, რაც გაიხრწნება.
კომპოსტი დააწყვეთ 2-4 მ სიგანის და 1-2მ სიმაღლის გროვებად. სიგრძეს არა აქვს მნიშვნე­ლობა. აღმოსავლეთ საქართველოში გრო­ვა თავსდება ღია ცის ქვეშ, ორმოში, ჩა­ლა­გა­და­ფა­რებული, ხოლო დასავლეთში ორმო უნდა დაიცვათ ნალექისგან.
გროვისათვის ადგილი წინასწარ უნდა მოს­წორდეს და მოიტკეპნოს, ზედ დაეფინოს 15-20სმ სისქის კორდის მიწა, ნიადაგის ნეშომპალა ან ტორ­ფი, რომელსაც დაეყრება დაქუცმაცებული სა­კომპოსტე მასალა. ყოველი ფენა კარგად დაიტკეპნება.
საუკეთესო შედეგს იძლევა კომპოსტის გრო­ვაში მისი წონის 1-2% ფოსფორიტის ფქვილის დამატება. გროვა დროგამოშვებით უნდა მოირწყას წყლით, წუნწუხით ან წ­ყალ­ში გაზავებული ფეკალური მასით, ისე, რომ კომპოსტი მუდამ ზომიერად სველი იყოს. დაკომპოსტების პერიოდში გროვას დასჭირდება 1-2-ჯერ არევა. კომპოსტი მზად იქნება 5-6 თვის შემდეგ. მისი სასუქად გამოყენება შეიძლება, როცა მთელი მასა მუქ ფერს მიიღებს.
ორგანული სასუქების შეტანა ნებისმიერი ტიპის ნიადაგში იმიტომ გახლავთ სასურველი, რომ გარდა საჭირო ნივთიერებებით მისი გამდიდრებისა, ყალიბდება ნიადაგის სტრუქტურა, რაც აუცილებელია.

გააგრძელეთ კითხვა

– რას ურჩევდით დამწყებ მეფუტკრეს, თუ სერიოზულად სურს მოჰკიდოს ამ საქმეს ხელი?

გააგრძელეთ კითხვა