მათთვის, ვინც ვენახის გაშენებას აპირებს
რა თქმა უნდა, ნებისმიერი კულტურის გაშენებისას გასათვალისწინებელია მისთვის დამახასიათებელი თვისებები და იმ ძირითადი პირობების შექმნა, რაც ხელს შეუწყობს კულტურის ზრდა-განვითარებასა და უხვი, მაღალხარისხოვანი მოსავლის მიღებას. მაშ ასე, სად, როდის და როგორ დავრგოთ ვაზის ნერგი, როგორ გამოვიყვანოთ სარგავი მასალა, რა პირობები უნდა დავიცვათ მისი დარგვისა და შემდგომი მოვლა-პატრონობის დროს?
პირველ რიგში, ვენახის გასაშენებლად შერჩეული ადგილი დაცული უნდა იყოს ქარისაგან, გამოუსადეგარია დაჩრდილული ადგილები, ციცაბო ფერდობები. საუკეთესო ექსპოზიცია ვაზისთვის არის სამხრეთი, ყველაზე ცუდი – ჩრდილოეთი. ნიადაგი ყველანაირი გამოდგება, გარდა დაჭაობებულისა. თუ ვენახის გაშენებას აპირებთ, გააშენეთ საქართველოში არსებული საუკეთესო სამრეწველო ჯიშები: საფერავი, რქაწითელი, კახური მწვანე, გორულა მწვანე, ჩინური, ხიხვი, სუფრის გორულა, ცოლიკაური, ციცქა, წულუკიძის თეთრა, ალექსანდრეული (საიდანაც „ხვანჭკარის“ ტიპის ღვინოს წურავენ), უსახელაური, ოჯალეში და ჩხავერი, რა თქმა უნდა, რაიონებისა და კლიმატური პირობების გათვალისწინებით.
შესანიშნავია აგრეთვე დიდი ხნის წინ ჩვენში დარგული ჯიშები: განჯური (სუფრის), ალიგოტე (საღვინე, საშამპანურე), პინო (საღვინე და საშამპანურე), კაბერნე (ბორდოს ცნობილი წითელი ღვინოები ამ ჯიშისგან მზადდება). მართალია, მათ მოვლა-პატრონობას მეტი შრომა და ფინანსები სჭირდება, მაგრამ მათგან მიღებული ყურძენი და ღვინოც გაცილებით ძვირად ფასობს.
მაღალხარისხოვანი ნერგების შეძენა შეგიძლიათ სანერგე მეურნეობებში. ნერგებს უნდა ჰქონდეს კარგად განვითარებული ფესვთა სისტემა და ნაზარდი. თუ ნერგების ყიდვის საშუალება არ გაქვთ, დააფესვიანეთ თქვენს სამეზობლოში არსებული საუკეთესო ჯიშის რქები. ეს ყველასთვის ხელმისაწვდომია.
ვენახი გააშენეთ აუცილებლად წინასწარ შემოღობილ ნაკვეთში. გაშენებამდე სასურველია ნიადაგის მოხვნა ან ღრმად დაბარვა. სარწყავ ნიადაგში დარგვის სიღრმე 20-25სმ-ია, რათა ფესვთა სისტემის ძირითადი მოქმედი ნაწილი უფრო ნოყიერ ადგილში განვითარდეს და ფესვებიც უკეთესად დაიტოტოს. მშრალ და მსუბუქ ნიადაგებზე დარგვის სიღრმე უნდა გადიდდეს 30-35სმ-მდე. დარგვა შეიძლება ზამთრის თბილ დღეებში, შემოდგომით და გაზაფხულზე. გაზაფხულზე დარგვა უნდა დამთავრდეს კვირტის გაშლამდე – აღმოსავლეთ საქართველოში პირველ აპრილამდე, დასავლეთში – 15 მარტამდე.
დიდი მნიშვნელობა აქვს ვენახის მწკრივების მიმართულებას. უნდა გავითვალისწინოთ ვაზების თანაბარი განათება, ქარის მიმართულება, ნიადაგის დამუშავება, მორწყვა და სხვა ღონისძიებების გატარება. ამ მიზნით საუკეთესოა მიმართულება, როცა ქარი რიგთაშორისებში მოძრაობს და მზეც მათ შორის ანათებს.
აუცილებელია ვენახში დარგვისთანავე საყრდენების მოწყობა: მავთულიანი შპალერის ან ჭიგოს შედგმა. უმჯობესია შპალერი, რომელზედაც პირველივე წელს ყლორტის სიგრძე 5-6 მეტრს მიაღწევს. თუმცა ამისათვის აუცილებელია ნერგზე 1-2 ყლორტის დატოვება და დანარჩენი ამონაყარების მოცილება. გარდა ამისა, უნდა გატარდეს ყველა აუცილებელი აგროტექნიკური ღონისძიება: რწყვა, სასუქების შეტანა, ნამხრევების შეცლა, ახვევა, შეწამვლა და სხვ. ასე გაზრდილი ნერგი მეორე წელს უკვე მოსავალს იძლევა, ხოლო მესამე-მეოთხე წელს სრულ მსხმოიარებაში შედის.
გაცდენილ ადგილზე ახალი ვაზის დარგვას სჯობია ვაზის მხრის დაგრძელება და მიწაში ჩაწიდვნა. ეს არც ისე ძნელი საქმეა.
წვერისაკენ არსებულ რქას დავაცდით, სანამ გაიზრდება, ამავდროულად ვაზს ყველა ღონისძიება უტარდება, მათ შორის, აუცილებლად ნამხარის შეცლაც. გასხვლის დროს ვსხლავთ ჩვეულებრივად სამამულე სანაყოფეზე და წვერში დატოვებულ რქის ნაწილს, 5-7 მუხლს, ვაკრავთ მავთულზე, დანარჩენს კი მიწაში ვაწვენთ ისე, როგორც გადაწიდვნის დროს, ოღონდ წვერს მიმართულებას ვაძლევთ შტამბისკენ. გადაწიდნული რქა ივითარებს ფესვებს და ეხმარება დედა ვაზს, რომლის მოსავალიც ორჯერ იზრდება.
ამ მეთოდების გამოყენება ნებისმიერი ჯიშის ვაზზე შეიძლება.
გახსოვდეთ:
თუ გსურთ, რომ თქვენი ვენახი ძლიერი, უხვმოსავლიანი იყოს და მთელი მისი ექსპლუატაციის პერიოდში მხოლოდ მაღალხარისხოვან მტევნებს ისხამდეს:
1. დარგეთ მხოლოდ მაღალხარისხოვანი ნერგი, რომელსაც ფესვები წაეკვეცება 25-30სმ სიგრძეზე, დაირგვება ორმოებში და შეივსება გადამწვარნაკელშერეული მიწით;
2. ვაზის დარგვის პირველ წელს საჭიროა ჩატარდეს დამატებითი გამოკვება წუნწუხით, ვეგეტაციის პერიოდში ორჯერად, თითო ძირზე 5-5 ლიტრის რაოდენობით, რაც გააძლიერებს ნარგაობას;
3. ვენახის გაშენების პირველ წელს აგროწესებით გათვალისწინებულ სხვა ღონისძიებებთან ერთად საჭიროა ჩატარდეს შემდეგი სამუშაოები:
ა) ყლორტების განვითარების დასაწყისში – დანორმება; დატოვეთ ორი საუკეთესო ყლორტი, დანარჩენი შეაცალეთ. თუ ვაზზე თავიდანვე ერთი ყლორტია, მეორე ყლორტის გაზრდა შეიძლება ბაზისთან ახლოს მდებარე ნამხარის გამოყენებით;
ბ) ყლორტებზე შეაცალეთ ნამხარი მთელ სიგრძეზე. თუ ხელახლა ამოიყრის, კიდევ შეაცალეთ. ეს უზრუნველყოფს თითქმის თანაბარი სისხოს ნაზარდის განვითარებას, დაუზიანებელი შტამბისა და მხრების გამოყვანას;
გ) ვენახის გაშენების პირველივე წელს საჭიროა მოეწყოს საყრდენი ვაზის ზრდა-განვითარებისთვის. ამ მიზნით გამოიყენება შპალერი, ანუ მავთულის საყრდენი.
4. ვაზის ძლიერი ზრდის პირობებში პირველი გასხვლა ხდება გრძლად ისე, რომ რიგში მეზობელი ვაზის მხრები ერთიმეორეს სწვდებოდეს. ყლორტებისა და ყვავილების განვითარების დასაწყისში შეაცალეთ უმოსავლო და ნაკლებმოსავლიანი (ერთმტევნიანი) ყლორტები;
5. ვაზის მეორე გასხვლისას მუდმივ მხარზე ვაყალიბებთ სასხლავ რგოლებს – რამდენიმე სამამულისა და სანაყოფის დატოვებით;
6. გაცდენილი ადგილების შესავსებად ყველაზე ადვილი და ხელსაყრელია მხრების გაგრძელება და მათი წვერის ნაწილის (3-5 კვირტი) მიწაში ჩაწიდვნა.
წყარო: ნიკოლოზ იოსებიძე, ყველაფერი საოჯახო მეურნეობის შესახებ (გამომცემლობა პალიტრა L)
მასალის გამოყენების პირობები
