თეფლონის ჭურჭელი – სიმართლე და მითები! უსაფრთხოა თუ საფრთხის შემცველი?
რა არის „თეფლონის“ ჭურჭელი და რატომ არის მისი გამოყენება საშიში?
პროფესორი გიორგი ფხაკაძე, საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინსტიტუტის თავმჯდომარე
დღეს, თითქმის ყველა სამზარეულოში შეხვდებით არაწებოვანი (თეფლონის) ჭურჭელს, რომელიც ძალიან მოსახერხებელია, მაგრამ ნამდვილად უსაფრთხოა მისი გამოყენება? ბევრს მიაჩნია, რომ თეფლონი საფრთხეს არ წარმოადგენს, მაგრამ ბოლო ათწლეულში ჩატარებულმა კვლევებმა აჩვენა, რომ გადახურებისას ის შესაძლოა გახდეს ტოქსიკური და საფრთხე შეუქმნას ჯანმრთელობას!
რა არის თეფლონი და სად ვიყენებთ მას?
თეფლონი (PTFE – პოლიტეტრაფლუორეთილენი) 1938 წელს აღმოაჩინეს და მას შემდეგ ის ფართოდ გამოიყენება არა მხოლოდ სამზარეულოში, არამედ მრავალი სხვა ინდუსტრიაში.
პროდუქტები, სადაც თეფლონი გვხვდება:
- არაწებოვანი ტაფები და ქვაბები
- სამედიცინო ხელსაწყოები
- საბურავების საფარი
- წყლისგან დამცავი ტანსაცმელი და ფეხსაცმელი
- ელექტრონული მოწყობილობების კომპონენტები
- საკვების შეფუთვა და ქაღალდის ჭიქები
თეფლონის დადებითი მხარეები:
- საკვები არ ეკრობა ზედაპირს და მისი მომზადება მარტივია
- მარტივად იწმინდება და საჭიროებს ნაკლებ ცხიმს
- არის მაღალი ტემპერატურის მდგრადი
ჯანმრთელობის შესაძლო საფრთხეები – რას ამბობენ მეცნიერები?
PFOA და PFAS – ფარული რისკი!
ადრე თეფლონის წარმოებაში გამოიყენებოდა პერფლუოროქტანოის მჟავა (PFOA), რომელიც უკავშირდება სერიოზულ ჯანმრთელობის რისკებს:
კიბო – კვლევებმა აჩვენა, რომ PFOA-ს ხანგრძლივი ზემოქმედება თირკმლისა და სათესლე ჯირკვლის კიბოს განვითარების რისკს ზრდის.
ჰორმონალური დარღვევები – PFOA ფარისებრი ჯირკვლის მუშაობას არღვევს და იწვევს მეტაბოლურ ცვლილებებს.
ქოლესტერინის მომატება – ამ ნივთიერებამ შესაძლოა ცუდი ქოლესტერინის (LDL) მომატება გამოიწვიოს.
რეპროდუქციული პრობლემები – PFOA უკავშირდება დაბალი ნაყოფიერებისა და ორსულობის გართულებების მომატებულ რისკს.
თეფლონის გადახურება – როდის ხდება საფრთხე?
თეფლონის ჭურჭელი უსაფრთხოდ ითვლება, თუ ის არ გადახურდება 260°C-ზე (500°F).
350°C-ზე (660°F) თეფლონი იწყებს დაშლას და გამოყოფს ტოქსიკურ ორთქლებს, რომლებიც იწვევს „პოლიმერული ორთქლის ცხელებას“ – გრიპისმაგვარ სიმპტომებს, როგორიცაა:
- თავის ტკივილი
- მაღალი ტემპერატურა
- სუნთქვის გაძნელება
ვინ არის რისკის ქვეშ?
ჩიტები განსაკუთრებით მგრძნობიარენი არიან თეფლონის ორთქლის მიმართ – მრავალი შემთხვევაა დაფიქსირებული, როდესაც სამზარეულოში გადახურებული ტაფების გამო ფრინველები დაიღუპნენ.
რას ამბობს მეცნიერება დღეს?
2013 წლიდან PFOA აღარ გამოიყენება თეფლონის წარმოებაში, რაც შეამცირა ჯანმრთელობის რისკები. თუმცა, PFAS ჯგუფის სხვა ქიმიკატები (ე.წ. “მუდმივი ქიმიკატები”) ჯერ კიდევ გამოიყენება და მათი უსაფრთხოება ბოლომდე დადასტურებული არ არის.
რა არის გამოსავალი? როგორ შევამციროთ რისკი?
პროფესორი გიორგი ფხაკაძე:
“სამზარეულოს ჭურჭლის უსაფრთხოება მნიშვნელოვანია ჩვენი ჯანმრთელობისთვის. მიუხედავად იმისა, რომ თეფლონი თანამედროვე ტექნოლოგიებით ნაკლებად ტოქსიკურია, მისი გადახურება და დაზიანებული ზედაპირის გამოყენება მაინც რისკს შეიცავს. სასურველია მომხმარებლებმა გამოიყენონ უჟანგავი ფოლადი, თუჯის ან კერამიკა, როგორც უფრო უსაფრთხო ალტერნატივები.”
უსაფრთხო გამოყენების რჩევები:
- არ გადაახუროთ ცარიელი თეფლონის ჭურჭელი – ის სწრაფად ცხელდება!
- არ გამოიყენოთ ლითონის ჩანგლები და ნიჩბები – ისინი აზიანებენ საფარს.
- არ გამოიყენოთ ჭურჭელი, რომელსაც აღენიშნება ნაკაწრები და დაზიანება.
- უპირატესობა მიანიჭეთ უჟანგავ ფოლადს, კერამიკას და ჩუღურს – ისინი ბუნებრივად არაწებოვანი ხდება დროთა განმავლობაში.
- თუ თეფლონის ჭურჭელს იყენებთ, აირჩიეთ ახალი ტექნოლოგიით დამზადებული პროდუქტები, რომლებიც არ შეიცავს PFOA-სა და სხვა ტოქსიკურ ნივთიერებებს.
დასკვნა:
თანამედროვე თეფლონის ჭურჭელი უფრო უსაფრთხოა, ვიდრე ადრე, თუმცა რისკები კვლავ არსებობს.
დაზიანებული და გადახურებული თეფლონი შეიძლება გამოიწვიოს ჯანმრთელობის პრობლემები!
ალტერნატიული მასალები (უჟანგავი ფოლადი, ჩუღური, კერამიკა) უკეთესი არჩევანია გრძელვადიან პერსპექტივაში.
დამატებითი ინფორმაცია:
Healthline – არაწებოვანი ჭურჭლის უსაფრთხოება
Cancer Center – თეფლონის კიბოსთან კავშირის კვლევები
WHO – გარემოს ტოქსინები და ჯანმრთელობა
პროფესორი გიორგი ფხაკაძე:
დავით ტვილდიანის სამედიცინო უნივერსიტეტის პროფესორი, დიპლომირებული მედიკოსი (MD), ჯანდაცვის მაგისტრი (MPH), მედიცინის დოქტორი (PhD),
“საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინსტიტუტის” თავმჯდომარე და საერთაშორისო ჯანდაცვის აღიარებული ექსპერტი; WHO-ს ექსპერტი; Relief International-ის მმართველი საბჭოს დირექტორი და გაეროს გენერალური მდივნის ყოფილი მრჩეველი. მას აქვს 25 წელზე მეტი გამოცდილება ჯანდაცვის სექტორში, როგორც საქართველოში, ასევე საერთაშორისო დონეზე.
წყაროები:
შენი მედიცინა – ჯანმრთელობა და კვების რეკომენდაციები: shenimedicina.ge
შენი ექიმი – ბუნებრივი მკურნალობა და ჰოლისტიკური ჯანმრთელობა: sheniekimi.ge
#გიორგიფხაკაძე #drpkhakadze #ჯანმრთელობა #თეფლონი #სამზარეულო #საზოგადოებრივი_ჯანდაცვა
@ [61554408115760:2048:SheniAmbebi.ge • http://xn--lodcajcveug2j.ge/]
@ [61552603185704:2048:SheniEkimi.ge • http://xn--podalbard8ewa.ge/]
@ [61565067681848:2048:SheniPositivi.ge • http://xn--podcchbab0akj1cwd.ge/]
მასალის გამოყენების პირობები
