აპრილი
დადგა აპრილი, წელიწადის უმშვენიერესი თვე, გაიღვიძა ბუნებამ, ხემ, ბუჩქმა, ბალახმა. ეს ის დროა, როცა მამულის პატრონი მუხლჩაუხრელად უნდა შრომობდეს; ახლაა საჭირო ბაღში, ვენახსა და ბოსტანში შესაბამისი სამუშაოების ჩატარება, თორემ მერე გვიან იქნება.
ბაღი. თუ ბაღში ხეხილის სხვლა დღემდე ვერ მოახერხეთ, ყვავილობის დამთავრების შემდეგ ხმელი ტოტები მაინც მოაჭერით, ძირები ამოუბარეთ, თუ ნაკელი გაქვთ, ნაცარიც შეურიეთ და ჩაბარეთ. თუ თქვენი ბაღი სამხრეთ ექსპოზიციაზე მდებარეობს, ალბათ მორწყვაც დასჭირდება. თუ ეს ასეა, ჯერ სასუქი ჩაუბარეთ და მერე კარგად დაუტბორეთ ჯამები.
ეს ის პერიოდია, როცა შეგიძლიათ დარგოთ ყველა სახის ხეხილი და კენკროვანი ბუჩქები, მათ შორის ხენდროც (კულტურული მარწყვი), რომელიც ირგვება 40სმ-ის რიგთაშორისებში და 25 სმ – მცენარეთა შორის. შეიძლება 20 სმ მცენარეთა შორის და 60სმ – რიგთა შორის. ნერგი ისე უნდა დარგოთ, რომ მისი შუა ნაწილი მიწაში არ მოყვეს, ანუ იმავე სიღრმეზე, როგორც იყო დარგული. თუ საშუალება გაქვთ და ორმოებში 1-2 მუჭა ნაკელსაც ჩააყოლებთ, საუკეთესო მოსავალს მოიწევთ.
ვენახი. თუ ვაზი დღემდე არ გაგისხლავთ, ნუღარ გადადებთ, სასწრაფოდ ჩაატარეთ ეს ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი ოპერაცია. სხვლის დროს, გარდა იმისა, რომ თითოეული ვაზი შეძლებისდაგვარად უნდა დატვირთოთ, სხვაც ბევრია გასათვალისწინებელი;
პირველ რიგში, ყველა ფორმის ვაზს (შპალერს, ხეივანს, ჭიგოზე მიბმულს) დაუტოვეთ სამამულე – 2 კვირტზე გასხლული და სანაყოფე – ხეივანზე 3-4-კვირტიანი, შპალერზე – 5-7-კვირტიანი და ჭიგოზე მიბმულს – 7-9-კვირტიანი. სანაყოფე რქებისა და მათზე კვირტების რაოდენობა დამოკიდებულია ვაზის სიძლიერეზე. თუ, მაგალითად, შპალერზე გაშვებულ ვაზს ძლიერი, კარგად განვითარებული რქები აქვს, შეგიძლიათ 3-4 რქაც დაუტოვოთ, თითოეული – 5-7-კვირტიანი, 2-3 რქის დატოვება ჭიგომიდგმულ ვაზზეც შეიძლება, თუ მასზე რქების განლაგების საშუალება გვაქვს.
თუ გადასაწვენად ან ძირითადი მხრის გამოსაყვანად არ გჭირდებათ, შტამბზე ამოსული ყველა რქა მოაჭერით. მნიშვნელობა აქვს რქაზე მიყენებული ჭრილობის დახრილობას და მიმართულებას: თუ ვაზს ადრე გაზაფხულზე სხლავთ, ჭრილობა შეგიძლიათ მიაყენოთ ჰორიზონტალურად. მოგვიანებით, როცა წვენთა დენა, ანუ როგორც სხვანაირად უწოდებენ – ტირილი, დაწყებულია, ჭრილობა დახრილად მიაყენეთ ისე, რომ გადმოსულმა წვენმა კვირტზე არ იაროს, თორემ აუცილებლად დააზიანებს.
გასხვლის შემდეგ იწყებთ შეყელვას. შეყელვის დანიშნულებაა, არა მხოლოდ რქებისა და მრავალწლოვანი ნაწილების მავთულზე ან ჭიგოზე მიბმა, არამედ შესაყელი რქების ფრთხილად მოღუნვა ისე, რომ თითქმის მართი კუთხე შეიქმნას. ამას ისე ვერ გააკეთებთ, თუ რქას, ნელ-ნელა გადაწევით, ხელისგულებს შორის არ დაარბილებთ. მისაბმელ ადგილას აკეთებთ კანაფის მარყუჟს და რქის წვერს აბამთ მავთულზე. ამ პროცედურის ჩატარების ძირითადი მიზანი ის გახლავთ, რომ ვაზის რქას ახასიათებს კენწეროსკენ `გაქცევა~, ანუ პოლარობა. შეყელვის დროს კი ხელოვნურად ვაზიანებთ ჭურჭელ-ბოჭკოვან კონებს და ვაფერხებთ წვენის კენწეროსკენ გაქცევას, რაც ყლორტების თანაბარი სიძლიერით ზრდის საწინდარია.
შესანიშნავი დროა მცენარეთა ვეგეტაციური გამრავლებისათვის: აპრილში ხდება გადაწიდვნა, კალმების დაფესვიანება, ბუჩქების ამონაყრებით გამრავლება და მყნობა, აი, რა სამუშაოები შეგიძლიათ შეასრულოთ. არასოდეს იფიქროთ, რომ თქვენ რაიმეს ვერ შეძლებთ. აბა, სცადეთ, ვაზის შტამბის ქვედა ნაწილში განვითარებული ლერწი გადაწიდნეთ და რომ გაიხარებს, თქვენს სიხარულს საზღვარი არ ექნება. გათხარეთ 30-40 სმ სიღრმის არხი, გაამზადეთ ლერწი მიწაში ჩასაწვენად, ანუ `დააბრმავეთ~ ყველა ის კვირტი, რომლებიც მიწაში უნდა მოყვეს, წვერის 2-3 კვირტი კი დაუზიანებლად დატოვეთ. ჩააწვინეთ ლერწი თხრილში. შუა წელში დაუსვით მსხვილი მავთულის ან ხის ორკაპი და არხის ფსკერზე ლერწი კარგად დაამაგრეთ, დააყარეთ მიწა და მაგრად დატკეპნეთ, წვერის მხარეზე სარი ჩაარჭვეთ მიწაში და ორ ადგილას წვერი კარგად მიაბით. მომავალ წელს უკვე სრულფასოვანი ნერგი გექნებათ. თუ იქვე გჭირდებათ გაცდენილი ადგილის შესავსებად – დატოვეთ, ოღონდ მომავალ წელს დედა ვაზთან გადანაწიდნი ჩაჭერით. აი, სულ ეს არის.
ამ წესით შეგიძლიათ დააფესვიანოთ: ლეღვი, კომში, მოცხარი, ბროწეული, ტყემალი, ალუჩა და სხვ.
ვაზის კალმების დასაფესვიანებლად გათხარეთ არხი (30-40 სმ სიღრმის), წინასწარ გამზადებული კალმები დაჭერით ისე, რომ თითოეულზე 3-4 კარგად განვითარებული კვირტი დარჩეს. დასაფესვიანებლად გრძელმუხლთშორისიანი რქები არც ისე სახარბიელოა, ჯობია, თუ მუხლთშორისების ზომა 12-15 სმ-ს არ აღემატება. იმისათვის, რომ არ შეგეშალოთ და რქა უკუღმა არ ჩაფლათ, დააკვირდით კვირტის წვერის მიმართულებას; იგი ზემოთ უნდა იყოს მიმართული და ქვეშ ფოთლის ყუნწის ადგილიც კარგად ემჩნეოდეს. ქვედა კვირტი ზუსტად შუაზე გაჭერით. ის კვირტები, რომლებიც მიწაში მოყვება, აათალეთ, რომ იქიდან ყლორტის მაგივრად ფესვი განვითარდეს. ზედა 1-2 კვირტი მიწის ზემოთ დატოვეთ, რქები ოდნავ დააწვინეთ ისე, რომ მიწას კარგად ეხებოდეს, მაგრად მიტკეპნეთ და მიწის ზემოთ დატოვებულ კვირტებს ფხვიერი მიწა დააყარეთ, რომ კვირტები არ გამოშრეს. ამის შემდეგ მიწა კარგად გაჟღინთეთ. ასე ფესვიანდება: ბროწეულის, ლეღვის, კომშისა და სხვა ხეხილის კალმებიც.
თუ რომელიმე ბუჩქის ან ხის ტოტის `მიწის ზემოთ დაფესვიანება~ გინდათ, პოლიეთილენის ბოთლს ხრახნიანი მხარე მოაჭერით, ერთ მხარეს მთლიანად გაჭერით, ფსკერზე გაუკეთეთ იმ დიამეტრის ჭრილი, როგორითაც ტოტის დაფესვიანებას აპირებთ. გაატარეთ შიგ ტოტი, შეავსეთ მიწით, ბოთლი თავსა და ბოლოში შეკარით ისე, რომ მიწა არ დაიბნეს და რომელიმე ტოტზე მიამაგრეთ. მიწა ბოთლში მუდმივად სველი უნდა იყოს. ამ წესით ვარდების დაფესვიანებაც შეიძლება.
მოცხარის, ხურტკმელის, თხილის, ლეღვის, ბროწეულისა და ა.შ. ამონაყრები პირდაპირ ამოთხარეთ და თქვენთვის სასურველ ადგილზე დარგეთ, მიწა კარგად მიუტკეპნეთ და აუცილებლად მორწყეთ.
ბოსტანი. თუ ზამთარში ან ადრე გაზაფხულზე ნიადაგი დაბარულ-დამუშავებული გქონდათ, ახლა ისღა დაგრჩენიათ, კვლები გააკეთოთ; რაც კი რამ ხელის შემშლელი შეგხვდებათ – ქვა-ღორღი, მსხვილი ფესვი და ა.შ. ფოცხით მოასუფთავეთ და დათესეთ ნებისმიერი ბოსტნეული თუ ბაღჩეული (გოგრა, ნესვი, საზამთრო, ყაბაყი). უმჯობესია, თუ თესლის ჩათესვის წინ კვლებზე ჯოხით ხაზებს (ღარებს) გააკეთებთ, ჩათესავთ და შემდეგ დაფოცხავთ.
ამავე თვის 20 რიცხვიდან ითესება: პამიდორი, ბადრიჯანი, წიწაკა, 10-დან 20 აპრილამდე – კიტრი, გოგრა, ყაბაყი, ნესვი, საზამთრო და სხვ.
მცენარეთა დაცვის საშუალებები და დრო
წყარო: ნიკოლოზ იოსებიძე, ყველაფერი საოჯახო მეურნეობის შესახებ (გამომცემლობა პალიტრა L)
#datashvil #drpkhakadze #sheniambebi #shenisofeli
მასალის გამოყენების პირობები
